27.02.2024 Գումարման և բազմապատկման տեղափոխական հատկությունը (2)

Գումարելիների տեղափոխությունից գումարը չի փոխվում։

Արտադրիչների տեղափոխությունից արտադրյալը չի փոխվում։

1. Հաշվիր՝ օգտվելով գումարման հատկություններից։

120 + 15 + 180=315
75 + 164 + 225 + 16=480
96 + 200 + 4 + 21=321
12 + 33 + 67 + 60=182
1001 + 26 + 14 + 109=1150

2. Հաշվիր՝ օգտվելով բազմապատկման հատկություններից։
20 x 80 x 50=80000
80 x 20 x 100=160000
110 x 100 x 9=99000
21 x 3 x 1000=63000

3. Դպրոցում կա 42 դասարան։ Ամեն դասարանում կա 15 սեղան, որոնցից ամեն մեկի առջևում կա երկուական աթոռ։ Քանի՞ աթոռ կա դպրոցում։
42×15=645

645×2=1290

4. Մեկ վագոնում կա 6 հատ մեծ նստարան՝ 6-ական նստատեղով և 4 հատ փոքր նստարան՝ 3-ական նստատեղով։ Քանի՞ հոգու կտեղավորի այդպիսի երեք վագոնանի գնացքը։
6×6=36
4×3=12
12+36=48
48×3=144

5. Մտապահածս թիվը եթե բազմապատկեմ 4-ով, գումարեմ 8, կաստանամ 48: Գտիր մտապահածս թիվը։
(48-8):4=10
Պատ․՝ 10

6. Ալիսայի մտապահած թիվը եթե բաժանեմ 6-ի, ապա գումարեմ 38, կստանամ 58։ Գտիր Ալիսայի մտապահած թիվը։
(58-38)x6=120
պատ․՝ 120

7. Թխվածքի համար ունեցածս ալյուրի 2/3-ը ծախսեցի, որը 600 գրամ էր։ Ինչքա՞ն ալյուր ունեի մինչ թխվածք պատրաստելը։

600×3=1800
1800:2=900

8. Խանութում եղած հացի 2/5-ը վաճառվեց մի օրում։ Մնաց 60 հատ։ Քանի՞ հաց կար։
60×5:2=150

Масленица. Вопросы.

1. Напишите, как люди празднуют Масленицу.
   Они играют в игры и едят блины.
2. Напишите, какие символы Масленицы вы знаете?
   Блины
   медведь
   чучело
   колесо

Викторина про Масленицу

В последний день масленичной недели принято просить прощения друг у друга. Как ещё называется этот день?

1.День семьи, любви и верности

2.День примирения и согласия

3.Прощёное воскресенье

Что символизируют блины, которые пекут на Масленицу?

1. Круглый год

2. Весеннее солнце

3. Огненное колесо

Дата Масленицы меняется каждый год и зависит от другого праздника. Какого?

1.Новый год

2.Рождество

3.Пасха

Закончите пословицу: «Первый блин …»

1.Комом

2.Маслом

3.Маслом не испортишь

Из какого материала обычно делают чучело на Масленицу?

1.Бумаги

2.Дерева

3.Соломы

Почему масленичную неделю ещё называют сырной?

1.Потому что едят сырую пищу

2.Потому что едят много сыра

3.В старину словом «сыр» называли различные молочные продукты

Почему масленичную неделю ещё называют мясопустной?

1.Потому что едят мясо с капустой

2. Потому что едят много мяса

3. Отказываются от мяса в пользу молочных продуктов

Проводятся соревнования по поеданию блинов. Как именно требуется есть блины?

1.На бегу

2.На время

3.Без рук

Как поступали с пеплом от сожжённого масленичного чучела?

1.Развеивали по ветру

2.Развеивали по полю

3.Кидали в реку

 В какой день недели, согласно традиции, просят прощения друг у друга?

1. В понедельник
2. В среду
3. В воскресенье

Кому из зверей, в древности, посвящали праздник и отдавали вкусную еду?

1. Медведю
2. Волку
3. Зайцу

За каким днем закрепилось имя «Разгуляй»?

1. Воскресенье
2. Четверг
3. Понедельник

Что провожает Масленица?

1. Гостей
2. Зиму
3. Весну

Масленицу встречали блинами, а провожали… Чем?

1. Сухарями
2. Шашлыком
3. Картошкой

Մրջյուններն աշխարհի ամենազարմանալի արարածներից են: Մրջյունների աշխարհում գործող հասարակական կարգը ամենից շատն է հիշեցնում մարդկային հասարակությունը: Մրջյունները ամենահին միջատներից են: Հնագետները հայտնաբերել են ավելի քան հարյուր միլիոն տարի առաջ ապրած մրջյունների քարացած մարմիններ: Մրջյուններիուղեղը՝ մարմնի հետ հարաբերության մեջ, ամենամեծն է բոլոր միջատների ուղեղներից: Նրանք կարող են բարձրացնել իրենց քաշից հարյուր անգամ ավելի ծանր բեռներ: Մրջյունները նաև երբեք չեն քնում: Նրանք ամենակեր են. ինչ ասես որ չեն բերում իրենց մրջնանոց: Որոշ մրջյուններկարող են ջրի տակ մնալ մինչև չորս օր, իսկ երբ նրանց հանեն և տեղափոխեն չոր տեղ, որոշ ժամանակ անց նրանք կկենդանանան և իրենց կպահեն այնպես, ասես ոչինչ էլ չի պատահել: Նրանք կարող են նաև ճզմված մնալ մեկ կգ քաշով ապակիների միջև այնքան անշարժ, ասես չեն էլ շնչում: Բայց բավական է հեռացնել ծանրությունը և նրանք կրկին իրենց հրաշալի կզգան:

Մրջյունների թագուհիների ողջ բան ու գործը ձվադրելն է: Ձվիկներին նրանք հետո չեն էլ մոտենում, դրանց մասին հոգում են աշխատավոր մրջյունները, պաշտպանում են հարձակումներից  ու նաև կերակրում: Այո, այո,  մրջյուններիձվերը սնվելու և աճելու հատկություն ունեն: Փոքրիկ ձվերը դեռ չեն պարունակում այնքան սննդարար նյութեր, որքան անհրաժեշտ է նոր մրջյունիկի լույս աշխարհ գալու համար: Այդ պատճառով էլ ձվիկների խնամակալները պարբերաբար լիզում են նրանց: Սննդարար նյութերը թափանցում են ձվերի մեջ և նրանք սկսում են մեծանալ:

Մրջյունները նաև շատ մաքրասեր են ու մաքրակենցաղ: Մրջնանոցներում կան հատուկ հավաքարար-մրջյուններ: Նրանց պարտականությունն է բնից դուրս տանել աղբն ու բոլոր անպետք բաները: Յուրաքանչյուր մրջնանոց իր յուրահատուկ հոտն ունի: Հենց դրա շնորհիվ էլ մրջյուններնանմիջապես գլխի են ընկնում, երբ իրենց «օջախ» անծանոթ մրջյուն է մտնում: Մրջյունները երկու ստամոքս ունեն: Մեկը իրենց «անձնական օգտագործման» համար, մյուսը՝ իրենց պաշարով մյուս մրջյունների հետ կիսվելու համար:

Մրջյունները ունեն պատժելու իրենց ձևերը: Եթե առողջ ու աշխատունակ մրջյունըմի քանի անգամ «գործից» վերադառնում է առանց պաշարի, նրան մահապատժի են ենթարկում: Բայց փոխարենը նրանք մեծ հոգատարությամբ են վերաբերվում և կերակրում են արդեն ծերացած ու աշխատելու անընդունակ մրջյուններին:

Պետք է իմանալ նաև, որ ոչ բոլոր մրջյուններն են աշխատասեր: Նրանց մեջ նաև ծույլիկներ են հանդիպում: Աշխատասերները կազմում են 80%-ը: Գիտնականները նաև հետաքրքիր մի փորձ են կատարել: Երկար ժամանակ հետևելով մի խումբ մրջյուններիվարքին՝ նրանք առանձնացրել են աշխատասերների մի մասը: Առաջին խմբում իրավիճակն այս դեպքում էլ չի փոխվել: Ծույլիկներն այդպես էլ չեն սկսել աշխատել, իսկ աշխատասերները գործի են անցել կրկնակի եռանդով:

Տեքստային աշխատանք

1.Ուշադի՛ր կարդա տեքստը և դուրս գրի՛ր մրջյունների մասին պատմող ամենազարմանալի տեղեկությունը։
Մրջյունները ունեն պատժելու իրենց ձևերը: Եթե առողջ ու աշխատունակ մրջյունըմի քանի անգամ «գործից» վերադառնում է առանց պաշարի, նրան մահապատժի են ենթարկում:

2. Ի՞նչ են հայտնաբերել հնագետները, մրջյուններին ուսումնասիրելիս։
Երկար ժամանակ հետևելով մի խումբ մրջյուններիվարքին՝ նրանք առանձնացրել են աշխատասերների մի մասը: Առաջին խմբում իրավիճակն այս դեպքում էլ չի փոխվել: Ծույլիկներն այդպես էլ չեն սկսել աշխատել, իսկ աշխատասերները գործի են անցել կրկնակի եռանդով:

3. Ո՞րն է մրջյուն թագուհու հիմնական բան ու գործը։
Նրա հիմնական գործը ձու ածելն է։

4. Ովքե՞ր են հոգ տանում մրջնաձվիկների համար։ Տեքստից առանձնացրո՛ւ այդ մասին պատմող հատվածը։
Դրանց մասին հոգում են աշխատավոր մրջյունները, պաշտպանում են հարձակումներից  ու նաև կերակրում:

5. Ինչպե՞ս են վարվում մրջյունները, առանց պաշարի մրջնանոց վերադարձած առողջ ու աշխատունակ մրջյունի հետ։
Մրջյուները մահապատժի են ենթարկում առողջ ու աշխատունակ մրջյուներին եթե իրանք առանց պաշարի են վերադառնում։

6. Քանի՞ տոկոս են կազմում մրջնանոցում բնակվող աշխատասեր մրջյունները։
Աշխատասեր մրջյուները ամբողջ մրջյուների ութսուն տոկոսն են կազմում

7. Հետևելով մրջյունների վարքին գիտնականներն ի՞նչ են պարզել։

Գիտնականները պարզեցին որ առաջին խմբում ծույլերը մնացին ծույլ իսկ աշխատասերները ավելի աշխատասեր դարձան։

Բառային աշխատանք

1.Տեքսիտց դո՛ւրս այն նախադասությունները, որտեղ թվականներ կան։
Առաջին խմբում իրավիճակն այս դեպքում էլ չի փոխվել:
Աշխատասերները կազմում են 80%-ը:
Մեկը իրենց «անձնական օգտագործման» համար, մյուսը՝ իրենց պաշարով մյուս մրջյունների հետ կիսվելու համար:
Նրանք կարող են բարձրացնել իրենց քաշից հարյուր անգամ ավելի ծանր բեռներ:
Որոշ մրջյուններկարող են ջրի տակ մնալ մինչև չորս օր:
Նրանք կարող են նաև ճզմված մնալ մեկ կգ քաշով ապակիների միջև այնքան անշարժ, ասես չեն էլ շնչում:
Մեկը իրենց «անձնական օգտագործման» համար, մյուսը՝ իրենց պաշարով մյուս մրջյունների հետ կիսվելու համար:

Հնագետները հայտնաբերել են ավելի քան հարյուր միլիոն տարի առաջ ապրած մրջյունների քարացած մարմիններ:

2.Տեքստից դո՛ւրս գրիր գրությամբ և արտասանությամբ տարբերովող հինգ բառ։
մրջյուներին, միջատներից, Մրջնանոցներում, աշխարհի, երբ:

3.Գրի՛ր կապույտով ընդգծված բառերի հոմանիշները։
կկենդանանան-կծնվեն
 կրկին-նորից
յուրահատուկ- Առանձնահատուկ
անծանոթ-օտար

4.Գրի՛ր կանաչով ընդգծված բառերի հականիշները։
տակ-վերև
հեռացնել-ընդունել

Ծանրություն-թեթևություն
հետաքրքիր-անհետաքրքիր

5.Բացատրի՛ր դարձվածքները- գլխի ընկնել, գործի անցնել, լույս աշխարհ գալ։ Երկու դարձվածք էլ ի՛նքդ գրիր։
գլխի ընկնել-հասկանալ,  գործի անցնել-աշխատել, լույս աշխարհ գալ-ծնվել, ականջ դնել-լսել, աչքեր բացել-տեսնել։

6. Տեքստից դո՛ւրս գրիր նշված գոյականները բնորոշ (ինչպիսի՞) հարցին պատասխանող բառերը։

հոգատար  մրջյուն

 ամենազարմանալի արարած

ամենահին միջատ

սննդարար նյութ

7. Նախադասությունն ընդարձակի՛ր  բառեր ավելացնելով։

Մրջյունները շատ աշխատասեր են և նրանք իրար հետ կիսվում են, մի խոսքով նրանք  հոգատար  միջատներ են։

Մրջյուններն աշխարհի ամենազարմանալի արարածներից են: Մրջյունների աշխարհում գործող հասարակական կարգը ամենից շատն է հիշեցնում մարդկային հասարակությունը: Մրջյուններըամենահին միջատներից են: Հնագետները հայտնաբերել են ավելի քան հարյուր միլիոն տարի առաջ ապրած մրջյունների քարացած մարմիններ: Մրջյուններիուղեղը՝ մարմնի հետ հարաբերության մեջ, ամենամեծն է բոլոր միջատների ուղեղներից: Նրանք կարող են բարձրացնել իրենց քաշից հարյուր անգամ ավելի ծանր բեռներ: Մրջյունները նաև երբեք չեն քնում: Նրանք ամենակեր են. ինչ ասես որ չեն բերում իրենց մրջնանոց: Որոշ մրջյուններկարող են ջրի տակ մնալ մինչև չորս օր, իսկ երբ նրանց հանեն և տեղափոխեն չոր տեղ, որոշ ժամանակ անց նրանք կկենդանանան և իրենց կպահեն այնպես, ասես ոչինչ էլ չի պատահել: Նրանք կարող են նաև ճզմված մնալ մեկ կգ քաշով ապակիների միջև այնքան անշարժ, ասես չեն էլ շնչում: Բայց բավական է հեռացնել ծանրությունը և նրանք կրկին իրենց հրաշալի կզգան:

Մրջյունների թագուհիների ողջ բան ու գործը ձվադրելն է: Ձվիկներին նրանք հետո չեն էլ մոտենում, դրանց մասին հոգում են աշխատավոր մրջյունները, պաշտպանում են հարձակումներից  ու նաև կերակրում: Այո, այո,  մրջյուններիձվերը սնվելու և աճելու հատկություն ունեն: Փոքրիկ ձվերը դեռ չեն պարունակում այնքան սննդարար նյութեր, որքան անհրաժեշտ է նոր մրջյունիկի լույս աշխարհ գալու համար: Այդ պատճառով էլ ձվիկների խնամակալները պարբերաբար լիզում են նրանց: Սննդարար նյութերը թափանցում են ձվերի մեջ և նրանք սկսում են մեծանալ:

Մրջյունները նաև շատ մաքրասեր են ու մաքրակենցաղ: Մրջնանոցներում կան հատուկ հավաքարար-մրջյուններ: Նրանց պարտականությունն է բնից դուրս տանել աղբն ու բոլոր անպետք բաները: Յուրաքանչյուր մրջնանոց իր յուրահատուկ հոտն ունի: Հենց դրա շնորհիվ էլ մրջյուններնանմիջապես գլխի են ընկնում, երբ իրենց «օջախ» անծանոթ մրջյուն է մտնում: Մրջյունները երկու ստամոքս ունեն: Մեկը իրենց «անձնական օգտագործման» համար, մյուսը՝ իրենց պաշարով մյուս մրջյունների հետ կիսվելու համար:

Մրջյունները ունեն պատժելու իրենց ձևերը: Եթե առողջ ու աշխատունակ մրջյունըմի քանի անգամ «գործից» վերադառնում է առանց պաշարի, նրան մահապատժի են ենթարկում: Բայց փոխարենը նրանք մեծ հոգատարությամբ են վերաբերվում և կերակրում են արդեն ծերացած ու աշխատելու անընդունակ մրջյուններին:

Պետք է իմանալ նաև, որ ոչ բոլոր մրջյուններն են աշխատասեր: Նրանց մեջ նաև ծույլիկներ են հանդիպում: Աշխատասերները կազմում են 80%-ը: Գիտնականները նաև հետաքրքիր մի փորձ են կատարել: Երկար ժամանակ հետևելով մի խումբ մրջյուններիվարքին՝ նրանք առանձնացրել են աշխատասերների մի մասը: Առաջին խմբում իրավիճակն այս դեպքում էլ չի փոխվել: Ծույլիկներն այդպես էլ չեն սկսել աշխատել, իսկ աշխատասերները գործի են անցել կրկնակի եռանդով:

Տեքստային աշխատանք

1.Ուշադի՛ր կարդա տեքստը և դուրս գրի՛ր մրջյունների մասին պատմող ամենազարմանալի տեղեկությունը։
Մրջյունները ունեն պատժելու իրենց ձևերը: Եթե առողջ ու աշխատունակ մրջյունըմի քանի անգամ «գործից» վերադառնում է առանց պաշարի, նրան մահապատժի են ենթարկում:

2. Ի՞նչ են հայտնաբերել հնագետները, մրջյուններին ուսումնասիրելիս։
Երկար ժամանակ հետևելով մի խումբ մրջյուններիվարքին՝ նրանք առանձնացրել են աշխատասերների մի մասը: Առաջին խմբում իրավիճակն այս դեպքում էլ չի փոխվել: Ծույլիկներն այդպես էլ չեն սկսել աշխատել, իսկ աշխատասերները գործի են անցել կրկնակի եռանդով:

3. Ո՞րն է մրջյուն թագուհու հիմնական բան ու գործը։
Նրա հիմնական գործը ձու ածելն է։

4. Ովքե՞ր են հոգ տանում մրջնաձվիկների համար։ Տեքստից առանձնացրո՛ւ այդ մասին պատմող հատվածը։
Դրանց մասին հոգում են աշխատավոր մրջյունները, պաշտպանում են հարձակումներից  ու նաև կերակրում:

5. Ինչպե՞ս են վարվում մրջյունները, առանց պաշարի մրջնանոց վերադարձած առողջ ու աշխատունակ մրջյունի հետ։
Մրջյուները մահապատժի են ենթարկում առողջ ու աշխատունակ մրջյուներին եթե իրանք առանց պաշարի են վերադառնում։

6. Քանի՞ տոկոս են կազմում մրջնանոցում բնակվող աշխատասեր մրջյունները։
Աշխատասեր մրջյուները ամբողջ մրջյուների ութսուն տոկոսն են կազմում

7. Հետևելով մրջյունների վարքին գիտնականներն ի՞նչ են պարզել։

Գիտնականները պարզեցին որ առաջին խմբում ծույլերը մնացին ծույլ իսկ աշխատասերները ավելի աշխատասեր դարձան։

Բառային աշխատանք

1.Տեքսիտց դո՛ւրս այն նախադասությունները, որտեղ թվականներ կան։
Առաջին խմբում իրավիճակն այս դեպքում էլ չի փոխվել:
Աշխատասերները կազմում են 80%-ը:
Մեկը իրենց «անձնական օգտագործման» համար, մյուսը՝ իրենց պաշարով մյուս մրջյունների հետ կիսվելու համար:
Նրանք կարող են բարձրացնել իրենց քաշից հարյուր անգամ ավելի ծանր բեռներ:
Որոշ մրջյուններկարող են ջրի տակ մնալ մինչև չորս օր:
Նրանք կարող են նաև ճզմված մնալ մեկ կգ քաշով ապակիների միջև այնքան անշարժ, ասես չեն էլ շնչում:
Մեկը իրենց «անձնական օգտագործման» համար, մյուսը՝ իրենց պաշարով մյուս մրջյունների հետ կիսվելու համար:

Հնագետները հայտնաբերել են ավելի քան հարյուր միլիոն տարի առաջ ապրած մրջյունների քարացած մարմիններ:

2.Տեքստից դո՛ւրս գրիր գրությամբ և արտասանությամբ տարբերովող հինգ բառ։
մրջյուներին, միջատներից, Մրջնանոցներում, աշխարհի, երբ:

3.Գրի՛ր կապույտով ընդգծված բառերի հոմանիշները։
կկենդանանան-կծնվեն
 կրկին-նորից
յուրահատուկ- Առանձնահատուկ
անծանոթ-օտար

4.Գրի՛ր կանաչով ընդգծված բառերի հականիշները։
տակ-վերև
հեռացնել-ընդունել

Ծանրություն-թեթևություն
հետաքրքիր-անհետաքրքիր

5.Բացատրի՛ր դարձվածքները- գլխի ընկնել, գործի անցնել, լույս աշխարհ գալ։ Երկու դարձվածք էլ ի՛նքդ գրիր։
գլխի ընկնել-հասկանալ,  գործի անցնել-աշխատել, լույս աշխարհ գալ-ծնվել, ականջ դնել-լսել, աչքեր բացել-տեսնել։

6. Տեքստից դո՛ւրս գրիր նշված գոյականները բնորոշ (ինչպիսի՞) հարցին պատասխանող բառերը։

հոգատար  մրջյուն

 ամենազարմանալի արարած

ամենահին միջատ

սննդարար նյութ

7. Նախադասությունն ընդարձակի՛ր  բառեր ավելացնելով։

Մրջյունները շատ աշխատասեր են և նրանք իրար հետ կիսվում են, մի խոսքով նրանք  հոգատար  միջատներ են։

-Բարև Հովհանես Թումանյան

-Բարև
— Ո՞նց եք դարձել այսպիսի լավ գրող

— Ես շատ եմ աշխատել իմ վրա, դրա համար էլ ես այդպիսի լավ գրող եմ։ Եթե դու ուզում ես քո երազանքին ձգտես, պետք է շատ աշխատես և իսկապես ցանկանաս։
— Շնորհակալություն։ Դուք փոքր ժամանակվանից փորձու՞մ էիք բանաստեղծություն գրել։
— Այո։
— Եթե ես աշխատեմ իմ երազանքի վրա, ես կարո՞ղ եմ այդ երազանքին հասնել
— Աշխատելը քիչ է, պետք է նաև ցանկանաս և չհանձնվես։
— Շնորհակալություն։

Ճահիճներ

Ճահիճներ. առաջացումը: Ճահիճները կազմում են ցամաքային ջրե­րի մի մասը: Երկրի մակերևույթի որոշ տարածքներում, որտեղ տեղումնե­րից առաջացած ջրերը հոսելու հնարավորություն չունեն, կուտակվում են որևէ գոգավորությունում և, քանի որ գոլորշացումն էլ շատ թույլ է, սկսում են աճել խոնավասեր բույսեր՝ առաջացնելով ճահիճներ:

Ճահիճները Երկրի մակերևույթի գերխոնավ տեղամասերն են, որտեղ ամբողջ տարին կա ջրի ավելցուկ, աճում է ճահճային բուսականություն, և կարող է գոյանալ տորֆի շերտ:

ճահիճներում աճում ու ապրում են խոնավասեր բույսեր և կենդանիներ: Տարիների ընթացքում բույսերի մնացորդները, կուտակվելով, առաջաց­նում են տորֆ, որն օգտագործվում է որպես վառելիք, որոշ չափով նաև՝ պարարտանյութ:

Ճահիճներ կարող են առաջանալ նաև չորային շրջաններում՝ գրուն­տային ջրերի մակարդակի բարձրացման հետևանքով: Եթե գոլորշացումը հողի մակերևույթից համեմատաբար թույլ է, բարձրացող գրունտային ջրե­րը չեն հասցնում ամբողջովին գոլորշանալ՝ առաջանում են ճահիճներ: Ուժեղ գոլորշացման դեպքում բարձրացած գրունտային ջրերն ամ­բողջովին գոլորշանում են, իսկ աղերը մնում են տեղում՝ առաջացնելով աղուտներ: Այս երևույթը լավ արտահայտված է Արարատյան դաշտում, որ­տեղ առաջացել են և ճահճուտներ, և աղուտներ:

ճահիճների նշանակությունը: Քանի որ ճահիճները մարդու համար հիմնականում անօգտագործելի տարածքներ են, և այնտեղ բազմանում են հիվանդածին շատ հարուցիչներ, ուստի երկրագնդի որոշ շրջաններում չո­րացվում են: Սակայն ճահիճների չորացումը կարող է խախտել նաև բնութ­յան հավասարակցությունը:

Չորացումը կատարվում է տարբեր եղանակներով: Մի դեպքում փո­րում են ջրանցքներ, որոնցով հեռանում է կուտակված ջրի ավելցուկը: Հենց այս եղանակով են չորացնում Արարատյան դաշտի ճահիճները: Մյուս դեպքում ճահիճների չորացման համար դրանց տարածքում ա­ճեցնում են այնպիսի ծառեր կամ թփեր, որոնք շատ ջուր են կլանում: Այդ տարածքներըը հետագայում օգտագործվում են գյուղատնտեսական նպա­տակներով:

Չորացված ճահճի տարածքից մարդիկ տորֆ են արդյունահանում, որը և վառելիք է, և պարարտանյութ՝ բանջարաբոստանային մշակաբույսե­րի և ծաղիկների մշակման համար:

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Ի՞նչ է ճահիճը: Ինչպե՞ս է առաջանում:
   Ճահիջը չգոլոշիացված և կուտակված ջուր է։ ջուրը հավաքվում է մի տեղ և չի գոլոշիացվում երկար ժամանակ այդ պատճառով էլ առաջանում է ճահիճ։
2. Արդյոք կարո՞ղ են ճահիճներ առաջանալ չորային շրջաններում, ինչո՞ւ:
   Ոչ, որովհետև ճահճին պետք է ցուրտ, որ ջուրը չգոլոշիանա։
3. Ճահիճների չորացման ի՞նչ եղանակներ գիտեք:
   Ամառ, գարուն։
4. Ճահիճներն ի՞նչ դրական և բացասական նշանակություն ունեն:
   Ճահիճները կարող են խորտակել մարդուն։ Ճահիճներից առաջանում է տորֆ որով կարելի է ստանալ վառել և պարարտանյութ ծաղիկների համար։

22.02.2024 Մասերով խնդիրներ (3)

Հաշվիր՝ օգտվելով գումարման հատկություններից
9 + 27 + 21=57
24 + 600 + 246=870
20 + 930 + 150=1100
92 + 992 + 991 + 8 + 8 + 9=2100
2 + 4 + 6 + 10 + 14 + 16 + 18=70

Համեմատիր կոտորակները

1/4 > 3/4

7/9 > 2/9

11/3 > 11/5

65/89 < 65/40

34/34 = 1

1 > 5/6

1 > 10/7

Կատարիր բաժանում

24/6=4

700/100=7

48/8=6

990/11=99

65000/100=650

360/9=40

Խնդիրներ

1. Հայրն ու որդին միասին 60 տարեկան են, և հայրը որդուց երկու անգամ մեծ է։ Նրանց տարիքները որոշիր։
   1) 60:3=20
   2) 20×2=40
   45 տեղանոց վագոնի 4/9 մասը զբաղված է։ Վագոնում քանի՞ ազատ տեղ կա։
   45:9=5
   5×4=20
   45-20=25
   Պատ․ ՝ 25
   3. Զբոսաշրջիկը 33 կմ անցավ, որն ամբողջ ճանապարհի 2/3-ն էր։ Ամբողջ ճանապարհը կմ էր։
   33:3×2=22
   33+22=55
   

«Մոծակն ու մրջյունը»

Նկարի հեղինակ՝ Միլենա Հարությունյան

Գիժ Մոծակի պարի ժամին
Զարկեց հանկարծ աշնան քամին,
Ուժը խըլեց, ուշքը տարավ:
Գիժը մին էլ մըտիկ արավ,
Որ էն արև
Աշխարհքն արդեն պատած ողջ սև,
Լացով, թացով սուգ է անում,
Դողում, պաղում ու դալկանում…
Շուտիկ, շուշտիկ իրեն կինն էլ
Սուսիկ-փուսիկ կողքից կորել,
Ով գիտի՝ ինչ ծակ էր գըտել,
Մինչև գարուն մեջը մըտել:
Սոված, սառած
Ու սալարած
Վեր թըռավ՝ վար, դես ընկավ՝ դեն,

Ժիր Մըրջյունի տաքուկ ու շեն
Բունը հիշեց, ելավ գընաց,
Դըռան առջև տըխուր տըզզաց.
— Բա՜ց արեք, բա՜ց…
Էս տարաժամ՝ թըշվառ ձենից
Կոպիտ, թուխ-թուխ,
Հաստագըլուխ
Մի պահապան զարթնեց քընից,
Ներսի մըթնում մի կերպ արավ,
Փակած դուռը նեղ ծերպ արավ,
Տեսավ՝ սևով, թևով զուգված՝
Դըռան առջև մինը տընկված,
Ոտները թել,
Ինքը մի գել:
— Հե՛յ, ո՞վ ես դու,
Ա՜խպերացու:
— Տը՛զ-պը՛զզ, -ասավ,- Մոծակն եմ ես.
Բա չե՞ս ասիլ՝ էսպես, էսպես.
Ամառն ամբողջ,
Ուրախ, առողջ,
Պայծառ ու տաք
Արևի տակ
Կինըս աշխույժ սազ էր ածում,
Ես էլ անհոգ խընդում, ցընծում,
Տեսակ-տեսակ պարեր պարում,
Սըրա նըրա թուշն համբուրում

Ու վայելում ամեն բանից,
Ամեն բարուց ու սեղանից,
Լիքը այգում,
Ճահճոտ մարգում,
Ճոխ տըներում,
Պալատներում…
Մի անգամ էլ, երբ որ էսպես
Պարում էի, մինը անտես
Էնպես զարկեց՝ ուշքըս անցավ:
Ուշքի որ գամ՝ ի՞նչ տեսնեմ լավ.—
Երկինքը թուխպ, երկիրը սև,
Դառը քամի, սառը անձրև,
Արար աշխարհն պաղել, փոխվել…
Կողքիցըս էլ կինս է փախել,
Էլ ի՞նչ ասեմ, ողջը մի-մի
Էն ի՞նչ լեզու կարա պատմի
Կամ ի՞նչ բերան,
Չըտեսնըվա՛ծ, հըրաշք մի բան…
Հիմի էսպես՝ սոված, մենակ,
Մընացել եմ պատերի տակ,
Տեղ չի ունեմ, կեր չի ճարվում:
Ես էլ եմ հո շատ մըճըրվում,
Բայց ի՞նչ անեմ, ո՞ւր գընամ էլ,
Երեսս էլի ձեզ եմ արել:
Աստծու սիրուն, մի՜ խընայեք,
Էս մի ձըմեռ շահեք, պահեք,
Մինչև նորից գարուն բացվի,
Աշխարհքն էլ ետ բարով լըցվի:
— Դե լա՜վ, դու կաց, ներս գընամ ես,
Տեսնենք՝ ներսից ինչ կասեն քեզ:
Ասավ պահնորդն ու մեջեմեջ
Կոկ սենյակներն անցավ անվերջ,
Մինչև հասավ ներսի տունը,
Ուր ապրում էր մեծ Մըրջյունը
Առատ կյանքով,
Իր համայնքով:
Գընաց իրենց լեզվով հայտնեց,
Մըրջյունը լուռ լըսեց, մըթնեց,
Ու ետ դարձավ
Էսպես ասավ.
— Գիժ Մոծակի համա՞ր եմ ես
Ողջ ամառը արևակեզ՝
Էնքան ջանքով
Ու տանջանքով
Տուն տեղ դըրել, ճամփա հարթել,
Ամբար շինել, պաշար կիտել,
Որ ամառը ծույլ պըտըտի,
Ձմեռը գա նըստի ուտի՞…
Մեր ծույլերին ջարդել ենք մենք,
Ուրիշ ծույլի՞ բերենք պահենք…
Կերթաս կասես էդ անպետքին,
Բանի, գործի ժամանակին
Ով փոխանակ աշխատելու,
Ուշք ու միտքը տա խընդալու,
Պարապ շըրջի, երգի, պարի,
Սըրա նըրա թուշն համբուրի,
Էս կուռ վազի, էն կուռ ցատկի,
Վերջը էդպես պիտի սատկի:

Հատվածների ընթերցումներ առակից.

Վահե Մուսայելյան

Առաջադրանքեր։

1․ Բացատրիր ընդգծված բառերը և արտահայտությունները
դալկանալ-գունատվել
զարկեց-հարվածեց
թուխփ-մռայլ
մըտիկ արավ-տեսավ
Պաղել-սառչել
տաաժամ-ոչ ժամանակին

ածել-լցնել
ցընծել-ուրախանլ
մեջեմեջ-իրար մեջ
պահնորդ-պահապան
կիտել-կուտակվել
Համառոտ պատմի՛ր առակը։

Առակի մեջ մրջյունը աշխատասեր էր, իսկ մոծակը ծույլ։ Մոծակը մրջյունին խնդրում էր իրեն թողել ներս, բայց մրջյունը չթողեց։

3․ Բնութագրիր առակի հերոսներին՝ նշելով նրանց տարբերությունները։
Մոծակը ծույլ էր, մրջյունը աշխատասեր

4․ Առակի համար նոր վերջաբան հորինիր։
Մոծակը խնդրեց իրեն թողել տուն, մրջյունը ասեց այո, բայց մի պայմանով մոծակը շատ աշխատասեր պետք է լինի։

5․ Նկարի՛ր քեզ դուր եկած հատվածը և պատմի՛ր։
Ինձ դուր եկած հատված չկար

6. Ո՞ր առակին ես նմանեցնում։
Ճպուռն ու մրջյունը

7․ Առակի համար համապատասխան առած ասացվածքներ ընտրի՛ր։
Աղոթքն իր տեղն ունի, թուրն իր տեղը

1. Հակոբն ունի 120 դրամով ավելի գումար, քան Արան։ Նրանք միասին ունեն 1320 դրամ։ Որքա՞ն դրամ ունի նրանցից յուրաքանչյուրը։
   1320-120=1200
   1200:2=600
   600+120=720
   Պատ․ ՝ 600, 720
2. Երկու հողամասերից մեկի մակերեսը 225 մ² –ով մեծ է մյուսի մակերեսից։ Որքա՞ն է հողամասերից յուրաքանչյուրի մակերեսը, եթե դրանց մակերեսները միասին 2445 մ² է։
   2445-225=2220
   2220:2=1110
   1110+225=1335
   Պատ․՝ 1335, 1110
   3․ Կարենը խաղողի համար 450 վճարեց դրամով ավելի, քան դեղձի համար։ Նա որքա՞ն վճարեց մրգերից յւորաքանչյուրի համար, եթե ընդամենը վճարեց 2650 դրամ։
   2650-450=2200
   2200:2=1100
   1100+450=1550
   Պատ․՝ Խաղող 1550, դեղձ 1100
   4․Երկու թվերից մեկը մյուսից մեծ է 25-ով։ Գտիր այդ թվերը՝ իմանալով, որ դրանց գումարը 425 է։
   425-25=400
   400:2=200
   200+25=225
   Պատ․՝ 225, 220
   5․ Երկու թվերից մեկը մյուսից փոքր է 25-ով։ Գտիր այդ թվերը՝ իմանալով, որ դրանց գումարը 435 է։
   435-25=410
   410:2=205
   205+25=230
   Պատ․՝ 230, 205
   6․ Հայկի մտապահած թվին գումարելով 64` կստանանք Արայի մտապահած թիվը։
   Ո՞ր թվերն են մտապահել նրանք, եթե այդ թվերի գումարը 2344 է։
   2344-64=2280
   2280:2=1140
   1140+64=1204
   Պատ․ ՝ Արա 1204, Հայկ 1140
   
   7․ Գտիր այն յոթ հավասար թվերը, որոնց գումարը 4270 է։
   427:7=610
   8․ Գտիր թվի մասը
   50-ի 1/5-ը
   50:5×1=10
   90-ի 2/9-ը
   90:9×2=20
   34-ի 2/17-ը
   34:17×2=4
   102-ի 2/3-ը
   102:3×2=68
   9․ Գտիր թիվը, որի
   2/5-ը 40 է
   40×5:2=100
   3/8 -ը 30 է
   30×8:3=80
   4/7-ը 28 է
   28×7:4=196
   9/10-ը 180 է
   180×10:9=200
   
   Մասերով խնդիրները լուծելու համար տանը դիտեք այս տեսադասերը։
   Դաս 1 Դաս 2